کتـــــــــــــــــــــــــــــــــــابهـــــــــــــای تـــــــــــــــــــازه
سگ ولگرد تالیف صادق هدایت در ۱۳۶ صفحه
بقطع وزیری حاوی هشت داستان کوتاه
صادق هدایت بی شبهه از زبردست ترین نویسندگان معاصر ایران بشمار میرود و میتوان گفت که در نوشتن داستانهای کوتاه از همه کس استاد تر است. سگ ولگرد که از هشت داستان کوتاه فراهم آمده است و در این اواخر منتشر شده بیستمین اثر این نویسنده ی تیزبین و چیره دست است و امیدواریم که باز هم بتواند آثار فراوان و گرانبهای دیگری بادبیات معاصر ایران تقدیم دارد.
هدایت مانند همه ی هنرمندانی که بکار خود ایمان دارند وقتی دست به کار نویسندگی زد که این کالا خریداری نداشت کتابهای او که بشماره ی معدود بخرج خودش بچاپ میرسید جز چند نسخه در ایران و چند نسخه در بیرون ایران فروخته نمیشد. هدایت هم میتوانست مانند بسیاری از نویسندگان دیگر در آثار خود ذوق عوام یا خواص کم ذوق تر از عامه را در نظر بگیرد و بهره ی مادی و شهرت عمومی کسب کند اما نخواست و کار خو را چنانکه آغاز کرده بود دنبال کرد. امروز کم کم قدرش آشکار میشود و فردا تاریخ ادبیان ایران مقامی را که شایسته است باو خواهد داد.
بیشتر داستانهای هدابت تصویر های زنده و حقیقی از افراد طبقات مختلف اجتماع است. این افراد اگرچه متعدد و مختلفند اغلب در یک امر اشتراک دارند و آن بدبختی و درماندگی است. ممکن است بنویسنده ایراد کنند که بد بین است اما آنجا که بدی هست کورانند که بد بین نیستند. بدبینی هدایت نشان پاکدلی و مهربانی او نسبت به انسان است. برهان این مدعا آنکه میان اشخاص داستانی او کمتر کسی است که در خواننده نفرت ایجاد کند. این اشخاص خرافاتی مجنون٬ جبری و قدری٬ شهوت پرست٬ طماع٬ بدبخت٬ درمانده و ستمدیده اند اما خواننده به پستی یا بدبختی ایشان رحم می آورد.
شیوه ی بیان هدایت بیافتن تعبیرهای دقیق و اوصاف زیبای مبتکرانه ممتاز است. هیچ وصفی در آثار او سرسری و متعارفی نیست. اما گاهی سهل انگاری نویسنده در پرداختن عبارت و مراعات قواعد زبان وجب تاسف می شود هرچند این نقص جزئی در مقابل کمال و زیبایی بیان او بسیار ناچیز است.
سزاوار است که آثار این نویسنده هنرمند با دقت و تفصیل بیشتر مورد بحث و انتقاد قرارا گیرد و ما امیدواریم در شماره های آینده سخن در این باب گفتگو کنیم.
صفحه ی ۵۵۲
سخن مجله ی ماهانه ی ادبی٬ علمی٬ اجتماعی/ دوره ی اول خرداد ۱۳۲۲ - مهرماه ۱۳۲۳